Blog
Ontsluiting is een belangrijk thema tijdens je bevalling, omdat het iets (niet alles!) zegt over hoe je vordert. In dit artikel leg ik je beknopt uit hoe het zit met verweken, verstrijken en ontsluiten, kun je lezen wat een plateau is en vertel ik je mijn visie op ontsluiten. Veel plezier met lezen! Luister je liever naar het uitgebreidere verhaal? Ik heb er ook een podcastaflevering over opgenomen, luister die hier. Spotify of Apple Podcasts fijner? Daar kun je ‘m ook vinden!
Allereerst: wat is ontsluiting eigenlijk?
Ontsluiting is het openen van de baarmoedermond zodat uiteindelijk je baby door het geboortekanaal naar buiten kan. Ontsluiting wordt gemeten aan de hand van centimeters: bij 0 centimeter ontsluiting is de baarmoedermond nog helemaal dicht, bij ongeveer 10 centimeter ontsluiting heeft de baarmoedermond zich zo ver geopend dat je kindje er doorheen past.
Ballon
De baarmoeder is een grote spier. Stel je haar voor als een opgeblazen ballon: daar zit ook onderaan een tuutje. Dat is de baarmoederhals, de cervix, met onderaan de baarmoedermond. De baarmoederhals kun je zien als een buis van ongeveer 3 tot 4 cm lang die potdicht zit tijdens je zwangerschap. Dit is het geval zodat je baby goed beschermd wordt tegen bacteriën van buitenaf, maar ook omdat de cervix ervoor zorgt dat je baby’tje er niet uitvalt tijdens de zwangerschap.
Verweken en verstrijken, wat is dat?
Gedurende de zwangerschap is de baarmoedermond dan ook heel hard en stug, een beetje zoals het puntje van je neus. Om de baarmoedermond open te kunnen laten gaan is het van belang dat die zacht wordt: ongeveer zo zacht als je oorlel. Dit heet verweken. Daarna wordt de baarmoederhals korter. Van 3 tot 4 cm lang gaat het dan naar zo dun als een vliesje. Dat heet verstrijken. Ook wijst de baarmoedermond tijdens de zwangerschap wat naar achter, richting je rug. Tijdens de bevalling zal deze wat naar voren gaan staan. Hoe beter de baarmoederhals verstreken is en hoe zachter deze is, hoe makkelijker de baarmoedermond zich kan openen en kan gaan ontsluiten.
Vaginaal toucher
Tijdens het vaginaal toucher, het inwendige onderzoek dat de verloskundige of de gynaecoloog doet, wordt dus niet alleen naar de ontsluiting gevoeld maar ook naar hoe ver je verstreken en verweekt bent. Vaak wordt alleen de hoeveelheid centimeters ontsluiting genoemd, maar er is dus veel meer informatie bekend.
Doula-trucjes
Doula’s hebben allerlei trucjes om je sneller te laten verweken en ontsluiten. 🙂
Eén van die trucjes is een apparaatje, misschien heb je er wel eens van gehoord, dat de TENS heet. TENS staat voor Transcutane Elektrische Neuro Stimulatie en het is een apparaatje dat kleine stroomstootjes geeft om de pijnprikkels van de weeën te blokkeren en de aanmaak van de natuurlijke pijnstiller endorfine op gang te brengen. Je hebt dit zelf in de hand en kunt het apparaatje zelf besturen. Deze is vaak het fijnst in de latente fase en werkt dus als een natuurlijke pijnstiller. Sommigen zweren erbij, anderen vinden het niks. Sommige verzekeringen vergoeden het gewoon, anderen deels, dus het is zeker de moeite waard om daar eens naar te kijken. Het ding kost 118 euro maar je kunt hem ook huren. Ik verhuur ‘m zelf aan mijn klanten voor 49 euro, maar er zijn op internet ook andere doula’s die er een aantal gekocht hebben en ze verhuren en opsturen.
Hoe ga je ontsluiten?
Onder invloed van hormonen komen in je bevalling de weeën op gang. Door die weeën wordt het hoofd van je kindje tegen de ontsluitingsring aangeduwd en daardoor gaat die steeds verder open. Tijdens je bevalling doorloop je verschillende fases (lees hier alles over die fases) tot je uiteindelijk op 10 centimeter ontsluiting zit. Dat heet VO: volledige ontsluiting. Als je volledig ontsloten bent en je hebt reflectoire persdrang, kun je gaan persen. Reflectoire persdrang betekent dat je het gevoel hebt dat je MOET persen, dat je het bijna niet tegen kunt houden.
Vaak hoor je in verhalen dat er getoucheerd wordt, dat dan gezegd wordt: “Je hebt 10 cm ontsluiting, ga maar persen,” ook wanneer er geen persweeën zijn. In de meeste gevallen komen de persweeën vanzelf op gang wanneer je geduld hebt. Je mag dus best even wachten op de persweeën. Het kan helpen om nog even naar de wc te gaan zodat je blaas leeg is. Geef je lichaam even de tijd! Je hebt geen haast.
Plateau
Soms kom je op een plateau terecht. Daarmee bedoel ik, dat soms de ontsluiting wel eens stagneert en dat het ineens wat langer duurt. Probeer je niet te laten ontmoedigen als dat gebeurt. Ontsluiting is geen lineair proces. Gemiddeld wordt er door zorgverleners graag gezien dat je 1 cm per uur vordert, maar er is zoveel variatie. Het verschilt daarnaast ook enorm met of het je eerste bevalling is of dat je er al één of meer hebt gehad.
Vaak zien we plateaus op twee verschillende momenten: ofwel rond de 4 à 5 centimeter ontsluiting (’the fucking fours and fives’). ofwel rond de 8 à 9 centimeter: de ‘rest and be thankful’-fase. Ontsluiting is niet alles, onthoud dat goed. Je lichaam is aan het werk, het wordt klaargemaakt om een kindje te baren. En dat is best wel een heftig iets. Je lichaam heeft er baat bij als je er lief voor bent en het de tijd gunt.
Gunstig of 'ongunstig'
Er bestaat zoiets als een gunstig en een ‘ongunstig’ aantal centimeter ontsluiting. Een voorbeeld: stel je verloskundige zegt dat je 3 centimeter ontsluiting hebt. Dan kun je balen, want je bent ‘pas’ op 3 centimeter en je hebt al heel veel weeën gehad. Maar als doula zou ik doorvragen. Oké, nu 3 cm. Maar is de baarmoedermond verstreken? Het kan zomaar zijn dat dan de verloskundige zegt: “ja, de baarmoederhals is al helemaal verstreken”. Dan is misschien het aantal centimeters ontsluiting niet zo hoog als je gehoopt had, maar is de verstrijking van de cervix wel vergevorderd.
In het geval van een ‘ongunstige’ (tussen aanhalingstekens, want ik houd niet van negatief taalgebruik tijdens een baring) 3 cm, waarbij de baarmoederhals nog niet zo ver verstreken is, gaan we gewoon met frisse moed opnieuw aan de slag. Dan gebruiken we verschillende baringshoudingen en concentreren we ons op de oxytocine en het gebruik van de zwaartekracht. Dat het nu even wat langzamer gaat zegt niets over het vervolg van je bevalling.
Soms vordert het gewoon even niet. En dat is ook oké. Niet alleen fysiek is je bevalling een heftige gebeurtenis. Ook mentaal. Jouw kindje gaat geboren worden. Je wordt ouder. Het is normaal om mentaal ook even tijd nodig te hebben om deze hele situatie te bevatten.
Rest and be thankful
Het plateau rond de 8 à 9 cm, tijdens de transitiefase, wordt ook wel het ‘rest and be thankful’-moment genoemd en ook dit moment kun je gebruiken om even bij te komen en te wennen aan het feit dat je bijna je kindje gaat ontmoeten. Dat is spannend en het kan fijn zijn daar even bij stil te staan en je dankbaar te voelen dat je al zo ver gekomen bent. En je bent er bijna! Daarnaast kun je je ook mentaal voorbereiden op de persfase die er bijna aan zit te komen.
Vaginaal toucheren, wil je dat?
Dan is er ook nog de vraag of je je überhaupt het inwendig onderzoek door de zorgverlener wil laten doen. Niet iedereen ziet dat zitten, om verschillende redenen. Sommigen luisteren liever naar hun lichaam, anderen voelen zich eerder gedemotiveerd bij het horen van het aantal centimeters ontsluiting. Een andere belangrijke reden om niet, of zo min mogelijk, te toucheren is bijvoorbeeld seksueel trauma. Dan kan een vaginaal toucher als heel erg heftig worden ervaren of iemand zelfs terugbrengen naar de negatieve seksuele ervaring. Belangrijk is dat je met je zorgverlener bespreekt wat jouw wensen zijn. Jij bent de baas over jouw lichaam.
Ontsluiting ruiken?
Je kunt de ontsluiting ook ongeveer wel aflezen aan andere dingen zoals gedrag van de barende (het gedrag verschilt per fase), het geluid dat iemand maakt en sommigen kunnen het zelfs ruiken als iemand bijna volledig ontsloten is. Daarnaast zijn er ook tekenen die je in de transitiefase regelmatig tegenkomt, zoals bijvoorbeeld misselijkheid en overgeven of opvliegers.
Handleiding
Uiteindelijk is er geen handleiding voor ontsluiting. De ene barende ontsluit heel snel en de ander doet er langer over. Wat belangrijk is om te onthouden is dat een baring geen sprint is. Het is een marathon. Je lichaam kan dit. Of je nou een tijdje niet ontsluit of dat het nog even duurt voor je persdrang krijgt, ook al ben je wel volledig ontsloten, er is geen goed of fout. Vaak is geduld de beste interventie. Neem dus lekker je tijd. Concentreer je op het gevoel van veiligheid. En probeer te genieten. Je kindje komt eraan!
Je doula kent heel veel tips en trucs bij het helpen verweken, verstrijken en ontsluiten. Vraag hulp!
Interesse gekregen? Lees meer over mijn werk!
Meer artikelen lezen? Klik hier!
Op mijn bedrijfsaccount op Instagram deel ik regelmatig over mijn werk en werkwijze. Volg me hier voor all things pregnancy & birth.
Op mijn persoonlijke Instagramaccount deel ik daarnaast van alles over het leven als ondernemer, vrouw en doula!
