Misselijkheid is een kwaal die bij heel veel zwangeren voorkomt: ongeveer 70 tot 80% heeft er in meer of mindere mate last van. Volgens de Stichting Zwangerschapsmisselijkheid en Hyperemesis Gravidarum (ZEHG) hebben in Nederland jaarlijks ruim 130.000 zwangeren te maken met een vorm van misselijkheid. Ongeveer de helft (65.000) van die zwangeren krijgt last van ernstige misselijkheid en ruim 2 tot 3,6% ervaart zeer ernstige zwangerschapsmisselijkheid en/of overgeven. Dit wordt ook wel Hyperemesis Gravidarum (HG) genoemd. Waardoor ontstaat zwangerschapsmisselijkheid? En valt er iets aan te doen?
Wat is zwangerschapsmisselijkheid?
Misschien wel de bekendste zwangerschapskwaal, misselijkheid. Het is ook één van de eerste kenmerken waaraan je kunt merken dat je zwanger bent. De eerste symptomen laten zichzelf meestal rond week vijf of zes van de zwangerschap zien. De kwaal wordt vaak ochtendmisselijkheid genoemd, maar bij de meeste zwangeren beperkt de misselijkheid en het overgeven zich niet tot de ochtend: meestal is de misselijkheid op verschillende momenten gedurende de hele dag en nacht te voelen.
Bronnen zeggen verschillende dingen over wanneer de zwangerschapsmisselijkheid op z’n ergst is, variërend van week vijf (wanneer ook het hormoon hCG piekt) tot week negen of ergens tussen week vijf en week dertien. Het verschilt dus nogal. Bij de meeste vrouwen beginnen de klachten te verdwijnen vanaf week dertien. Zes op de tien vrouwen zijn niet meer misselijk na de veertiende zwangerschapsweek en 90% is van hun klachten af na de twintigste week.
Stichting ZEHG maakt onderscheid in verschillende klachten binnen de zwangerschapsmisselijkheid:
– Episodes van misselijkheid en/of overgeven
– Gevoeligheid voor beweging
– Gevoeligheid voor geuren
– De smaak van eten verandert
– Vermoeidheid
– Problemen met eten en drinken door de misselijkheid
– Gevoelige kokhalsreflex
– Sterk verlangen naar bepaalde soorten voedsel (cravings) en een sterke afkeer van andere soorten voedsel
– Brandend maagzuur en refluxklachten
Ik moet zelf altijd denken aan die scène met Sookie, de beste vriendin van Lorelai van Gilmore Girls, die als chefkok werkte en ineens heel vreemde gerechten serveerde omdat haar smaak zo veranderde toen ze in verwachting raakte.
Hoe ontstaat zwangerschapsmisselijkheid?
De precieze oorzaak van misselijkheid en overgeven tijdens de zwangerschap is nog steeds onbekend. Er zijn wel vermoedens van oorzaken:
Het hormoon hCG
Het hormoon hCG (humaan choriongonadotrofine) wordt na de bevruchting aangemaakt door het embryo. Zodra de placenta groot genoeg is neemt die de taak over. Dit hormoon is noodzakelijk voor het in leven blijven van het embryo en reguleert de volgende zaken:
- Geen aanmaak van nieuwe eicellen;
- Een goede innesteling;
- Groei en bescherming van het embryo.
Van het hormoon hCG wordt gedacht dat het te maken heeft met allerlei zwangerschapskwalen, waaronder misselijkheid. Er wordt zelfs gezien dat zwangeren bij een meerlingzwangerschap (waarbij meer hCG wordt aangemaakt omdat er twee of meer embryo’s zijn) een grotere kans hebben op misselijkheid en overgeven.
Wanneer je niet zwanger bent zijn je hCG-spiegels heel laag. Daar maken zwangerschapstesten goed gebruik van: zij meten de hoeveelheid hCG in je urine en kunnen je daarmee vertellen of je wel of niet zwanger bent.
Andere hormonen zoals progesteron en oestrogeen nemen ook toe. Ook hiervan wordt vermoed dat ze bijdragen aan je misselijkheid, evenals aanleg (als het in je familie voorkomt, heb jij zelf ook grotere kans dat je er last van hebt) en vermoeidheid. Ook wanneer je in een vorige zwangerschap misselijk bent geweest is dat een signaal dat je het in je huidige zwangerschap opnieuw kunt ervaren.
Hyperemesis Gravidarum
Hoewel in veruit de meeste gevallen de misselijkheid niet heel ernstig is en vanzelf overgaat, is er ook een groep zwangeren bij wie dat helaas niet het geval is – en erger. Hyperemesis gravidarum (HG) is een zwangerschapsaandoening en mag absoluut niet onderschat worden. Zwangeren die HG hebben, hebben extreme last van misselijkheid en/of moeten zoveel overgeven dat zij onvoldoende voeding en vocht kunnen binnenhouden. Dit kan levensbedreigend zijn voor zowel moeder als baby, en heeft vaak ziekenhuisopname tot gevolg. In sommige gevallen is HG zo ernstig dat er zelfs abortus overwogen wordt. Helaas is er nog weinig onderzoek naar gedaan en – helemaal problematisch – wordt het niet door elke zorgverlener erkend. Het heeft naast een fysieke impact ook een enorme psychische impact. Een zwangere met HG wordt nogal eens verweten dat ze zich aanstelt en dat het niet zo erg kan zijn. Het is wél echt en het is een ziektebeeld dat serieus genomen moet worden.
Meer lezen over hyperemesis gravidarum? Via deze link probeert Rosa Overbosch te beschrijven hoe het voelt om HG te hebben (spoiler: geen pretje. In vroeger tijden was HG dodelijk). Via deze link vertelt Bibi Breijman over haar ervaring met HG.
Vermoed je dat je hyperemesis gravidarum hebt? Neem dan contact op met je zorgverlener (huisarts, verloskundige, gynaecoloog). Het kan zijn dat je medische hulp nodig hebt.
Doula tips & tricks bij zwangerschapsmisselijkheid
Dan: door naar de tips en tricks. Inmiddels weet je wellicht wel dat ik dol ben op concrete tips waar je gemakkelijk iets mee kunt.
Tip 1: Sea Bands
Dit zijn polsbandjes met een plastic knopje erin, en ze zijn bedoeld om misselijkheid te voorkomen dan wel drastisch te verminderen. Ze worden ook gebruikt voor bijvoorbeeld reisziekte. Doordat het knopje lichte, constante druk geeft op het P6-drukpunt in de pols wordt het misselijkheidsgevoel minder. Het is een vorm van acupressuur.
Deze bandjes heb ik laatst cadeau gedaan aan iemand en zij rapporteerde in de week erop een drastische afname van de misselijkheid.
Tip 2: hou je bloedsuikerspiegel in de gaten
Vaak zie je dat de misselijkheid erger wordt als je bloedsuikerspiegel niet stabiel is. Probeer regelmatig kleine maaltijden te eten zodat je maag nooit helemaal leeg is en je bloedsuikerspiegel op peil blijft. Zorg ook dat je altijd een kleine snack bij je hebt als je de deur uitgaat.
Tip 3: acupunctuur
Uit onderzoek blijkt dat acupunctuur een veilige en effectieve behandelmethode kan zijn bij symptomen van zwangerschapsmisselijkheid. Volgens dr. Caroline Smith van de Universiteit van Adelaide verhelpt acupunctuur de misselijkheid sneller dan wanneer je niks doet. Zelfs in het begin van de zwangerschap.
Tip 4: zoek voedingsmiddelen die je wel kunt eten
Het verschilt per zwangere welke voedingsmiddelen wel en niet kunnen. Het is een kwestie van uitproberen. Zoek naar hetgeen je kunt binnenhouden en blijf daarbij totdat je terug kunt naar een gezond en gebalanceerd dieet.
Tip 5: drink genoeg
Uitdroging of te weinig drinken kan bijdragen aan de misselijkheid. Probeer dus genoeg te drinken. Als je moeite hebt met water binnenhouden of voldoende drinken, probeer dan regelmatig kleine slokjes te nemen.
Tip 6: neem voldoende rust
Vermoeidheid kan de misselijkheid in de hand werken. Kijk dus of er mensen in jouw omgeving zijn die je kunnen helpen als het thuis druk is. Je lichaam bouwt een baby: je mag rusten. Geef jezelf ook die toestemming. En leg je partner uit dat je rust nodig hebt.
Tip 6: zoek op tijd hulp
Als je last hebt van de volgende klachten, neem dan contact op met je verloskundige, huisarts of gynaecoloog:
- Wanneer je afvalt in plaats van aankomt;
- Bij tekenen van uitdroging (weinig plassen – 2 tot 4 keer per dag, heel donkere urine, veel dorst hebben, niet goed meer kunnen denken, verward zijn)
- Als je je zorgen maakt.
Je doula kent heel veel tips rondom zwangerschapsmisselijkheid. Vraag hulp!
Interesse gekregen? Lees meer over mijn werk!
Meer artikelen lezen? Klik hier!
Op mijn bedrijfsaccount op Instagram deel ik regelmatig over mijn werk en werkwijze. Volg me hier voor all things pregnancy & birth.
Op mijn persoonlijke Instagramaccount deel ik daarnaast van alles over het leven als ondernemer, vrouw en doula!
